หุ้นทุนได้รับคืน (Treasury Stock)

​

         หุ้นทุนได้รับคืน หมายถึง หุ้นทุนของ บริษัท ที่ได้จำหน่ายออกไปแล้วและได้ออกใบหุ้นให้กับผู้ถือหุ้นต่อมา บริษัท ได้รับหุ้นคืนมาและยังไม่ได้ยกเลิกปกติจะเป็นหุ้นสามัญหุ้นทุนได้รับคืนมาไม่มีผลกระทบต่อทุนจดทะเบียนเนื่องจากว่าหุ้นทุนได้รับคืนมานี้จะต้องนำออกจำหน่ายในภายหลัง แต่ถ้าในระหว่างนี้หุ้นทุนได้รับคืนมายังไม่ได้จำหน่ายหุ้นทุนนี้จะไม่มีสิทธิทุกๆประการที่พึงมีของหุ้นทุนปกติ คือ

             1. ไม่มีสิทธิได้รับเงินปันผลเมื่อมีการประกาศจ่าย

             2. ไม่มีสิทธิซื้อหุ้นออกใหม่ก่อนบุคคลภายนอก

             3. ไม่มีสิทธิออกเสียงลงคะแนนในการประชุมผู้ถือหุ้นของ บริษัท

             4. ไม่มีสิทธิได้รับคืนทุนในกรณีที่ บริษัท เลิกกิจการ

         หุ้นทุนได้รับคืนจะแสดงในงบแสดงฐานะการเงินในส่วนของผู้ถือหุ้นส่วนจะแสดงวิธีใดขึ้นอยู่กับการได้หุ้นทุนคืนมาตัวอย่างเช่น ถ้า บริษัท ได้รับหุ้นทุนคืนมาโดยวิธีซื้อจากบุคคลภายนอกจะทำให้เงินทุนของ บริษัท ลดลงจะนำไปหักจากส่วนของผู้ถือหุ้น แต่ถ้าได้มาจากการบริจาคของผู้ถือหุ้นแล้วจะไม่มีผลทำให้เงินทุนลดลง แต่อย่างใดจึงอาจแสดงไว้เป็นหมายเหตุประกอบงบการเงินก็ได้

             วิธีการได้หุ้นทนได้รับคืนสามารถได้มาโดยวิธีการดังต่อไปนี้ คือ

             1. โดยการซื้อคืนจากผู้ถือหุ้น

             2. โดยการรับบริจาคจากผู้ถือหุ้น

             3. โดยการรับชำระหนี้จากลูกหนี้

          ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 1148 ห้ามมิให้ บริษัท เอกชน จำกัด เป็นเจ้าของหุ้นของตนเองหรือรับจำนำหุ้นของตนเองส่วนพระราชบัญญัติ บริษัท มหาชน จำกัด พ.ศ. 2544 ให้ บริษัท มหาชน จำกัด สามารถซื้อหุ้นของตนเองกลับคืนได้ แต่ต้องอยู่ในเงื่อนไขที่กำหนดในพระราชบัญญัติฉบับนี้

         สำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ (ก.ล.ต. ) ได้กำหนดแนวทางการปฏิบัติทางบัญชีเกี่ยวกับหุ้นทุนได้รับคืนโดยแยกเป็น 2 วิธีคือ

             1. หุ้นทุนได้รับคืนวิธีราคาทุน (Cost Method) 

             2. หุ้นทุนได้รับคืนวิธีตามมูลค่าหุ้น (Par Value Method)

ในที่นี้จะกล่าวถึงเฉพาะการบันทึกบัญชีเกี่ยวกับหุ้นทุนได้รับคืนวิธีราคาทุน (Cost Method)

     1. หุ้นทุนได้รับคืนวิธีราคาทุน (Cost Method)

         1.1 โดยการซื้อคืนจากผู้ถือหุ้น จะบันทึกบัญชีตามราคาทุนที่ซื้อคืนมาซึ่งอาจจะมีค่าใช้จ่ายอื่นเกี่ยวข้องด้วย เช่น

ค่านายหน้า ค่าธรรมเนียม เป็นต้น

     การบันทึกบัญชี

     เดบิต ทุนหุ้นสามัญได้รับคืน (จำนวนหุ้นที่ซื้อคืน X ราคาที่ซื้อ / หุ้น)        XX

               เครดิต เงินสด                                              XX

     เมื่อจำหน่ายหุ้นทุนได้รับคืน ให้ลดยอดบัญชีหุ้นทุนได้รับคืนมาตามราคาทุนที่ซื้อมาเนื่องจากการซื้อหุ้นทุน ได้รับคืนเข้ามาหลายครั้ง ในราคาทุนที่แตกต่างกัน ถ้าสามารถระบุได้ว่าหุ้นทุนได้รับคืนมามีราคาทุนเท่าใดก็ให้ใช้ราคานั้นโอนออกจากบัญชี  เมื่อขายแต่ถ้าไม่อาจระบุราคาทุนได้อย่างชัดเจน ก็อาจจะเลือกใช้วิธีเข้าก่อนออกก่อน (FIFO) หรือวิธีถัวเฉลี่ยถ่วงน้ำหนัก (Weighted average) ก็ได้

                                                          

   

     1.2 โดยการรับบริจาคจากผู้ถือหุ้น ณ วันที่ได้มาให้บันทึกความทรงจำเนื่องจากไม่มีราคาทุนจากการซื้อเมื่อมีการจำหน่ายออกไปจะบันทึกบัญชี ดังนี้

     เดบิต เงินสด (จำนวนหุ้นที่ขาย X ราคาที่ขาย / หุ้น)                         XX

            เครดิต ส่วนเกินทุนจากหุ้นที่ได้รับบริจาค                      XX

     1.3 โดยการรับชำระหนี้จากลูกหนี้ จะบันทึกบัญชีตามจำนวนหนี้ที่ลูกหนี้นำมาชำระหนี้ส่วนการจำหน่ายจะบันทึก เช่น เดียวกับการซื้อคืนจากผู้ถือหุ้น

     เดบิต ทุนหุ้นสามัญได้รับคืน                                      XX         

            เครดิต ลูกหนี้                                                   XX